صحافی در غرب : در گذشتههای دور که صنایع چاپ با کمّ و کیف امروز خود به فعالیت مشغول نبودند، افرادی که به کتابت یا تهیه رونوشت از یک اثر مکتوب میپرداختند، وظیفه اتصال اوراق آماده شده به یکدیگر و ساختن جلدی محکم و درخور را برای آن نیز بر عهده داشتند که به این افراد ورّاق یا صحاف گفته میشد .
در همین رابطه افراد فراوانی به ویژه در دوران صفویه دست به تهیه رونوشتهایی از قرآن و کتب شعرای سرشناس و محبوبی نظیر فردوسی ، نظامی یا جامی زدند که به بواسطه ظرافت و هنر استفاده شده در این آثار میتوان هم اکنون نیز رد آنها را در موزههای سراسر ایران و جهان یافت .
در ادامه گفتنیست که این روش که نخستین بارقههای آن در دوره تیموریان زده شده و تا به شکل سنتی خود تا قاجار نیز ادامه داشت، با ورود صنعت چاپ به عصر جدید خود، واردات ماشینآلات صنعتی مخصوص، تولید ورق با روشهای مدرن و امکان اتصال آنها به یکدیگر با سهولت بیشتر و کیفیتی بالاتر، وارد دوره جدیدی شده و به پیشگامی غربیان در این فن منتج شد .
صحافی
به زبان ساده میتوان صحافی را مهارت و هنر ترتیبدهی، تا کردن، ته دوزی ، جلد گذاری و برش کتب چاپی دانست که خروجی آن ایجاد چارچوبی مقاوم و زیبا برای یک کتاب و محافظت از ورقهای کاغذی میانه آن است . در همین رابطه امروزه بخشی از کتابهایی که به منظور صحافی آورده میشوند، کتابهایی بسیار قدیمی هستند که دیگر چاپ نشده، برای دارنده آن بسیار با ارزش بوده یا بسان نسخ خطی یک کتاب همتای دیگری ندارند .
در چنین شرایطیست که صحاف با دقت و مهارتی مثال زدنی یک جلد متناسب با ساختار کتاب (مثلاً از پوست طبیعی حیوانات) درست کرده و بدین ترتیب از محتویات آن نگهداری میکند . این در حالیست که در کاربردهای امروزتر میتوان به سیمی کردن این آثار و یکپارچه نگه داشتن آنها اشاره کرد .
کتابی که دارای صحافی اولیه خوبی نبوده، زیاد تحت تنش قرار داشته یا دارنده آن به آرامی تورقش نمیکند، به سرعت از هم گسیخته شده و مستلزم حفظ یکپارچگی خود بواسطه عاملی خارجی میباشد که از مهمترین روشهای رسیدن به این اهداف میتوان به سیمی کردن آنها اشاره کرد .
این روش مناسب کتابهاییست که در تنش زیاد بوده و کاربردی کوتاه مدت (مثل جزوات درسی و کتب دانشآموزان) دارند، به همین دلیل برای بهبود وضعیت صحافی کتابهای نفیس و آثاری که میخواهیم برای بلند مدت از آنها نگهداری کنیم نمیباشند .
صحافی گالینگور
شاید به دلیل پروسهای که برای سیمی کردن یک کتاب یا رساله طی میشود نتوان آن را در برابر گالینگور یک صحافی واقعی دانست . در همین رابطه لازم به ذکر است که گالینگور روشی برای ساخت جلد یک کتاب است که با ایجاد ساختاری بسیار سخت و محکم، جلوی آسیبدیدگی ورقهای آن را میگیرد .
در این نوع جلدها که با مقوا ساخته میشود، پارچه، چلوار، چرم طبیعی یا مصنوعاتی شبه چرم به صورت یکدست روی جلد مذکور چسبانده شده و ساختار مستحکم و محافظی را که میتوان روی آن را طلاکوب کرد به وجود میآورند .
در ادامه لازم به ذکر است که یکی از پرتکرارترین موضوعاتی که در خصوص صحافی در غرب تهران یا صحافی در سعادت آباد میبینیم همین مبحث صحافی گالینگور است . این روش که یکی از راهکارهای اصلی و اجباری برای تهیه و تسلیم پایاننامههای کارشناسی ارشد و دکتراست، باید دارای ویژگیهایی باشد که در ادامه به آنها پرداختهایم.
جلد یک پایاننامه دانشجویی باید دارای چه ویژگیهایی باشد ؟
اگرچه این عوامل در مراکز آموزش عالی گوناگون دارای جزئیات متفاوتی میباشند، اما به طور کلی میتوان موارد زیر را از جمله عوامل مشترک آنها در طراحی و ساخت یک جلد قابل قبول عنوان کرد :
- جلد این نگارهها حتماً باید دارای روکش چرم مصنوعی یا گالینگور باشد (جلدی مقوایی با ضخامت ۲ تا ۳ میلیمتر)،
- اگرچه رنگهایی نظیر آبی، قرمز، قهوهای، طوسی و سبز نگینی در کنار سرمهای، زرشکی، سبز یشمی و مشکی ساده از جمله رایجترین رنگهای این آثار است ، اما مراکزی تنها رنگ آبی تیره برای کارشناسی و رنگ مشکی برای دکتری را میپذیرند .
- قطع جلد باید از طرفین به اندازه نیم سانت از خود کاغذ بیشتر باشد .
- نوشتههای روی جلد (از جمله لوگوی این مجموعه آموزشی) باید طلاکوب باشد ،
- مندرجات فارسی روی جلد و مندرجات انگلیسی پشت جلد باید کاملاً در وسط جلد قرار گیرند.
صحافی در غرب
با عنایت به این توضیحات، چه اهالی محلات غربی تهران، چه دانشجویانی که در این محدوده تحصیل میکنند و چه همه افرادی که به صحافی کتب و نوشتههای خود نیازمندند، میتوانند با سپردن کتب از هم گسیخته یا نوشتههای خود به مجموعه چاپ دیجیتال ایران کپی، محصولی در لفافهای استاندارد و چشمنواز تحویل گرفته و بدین ترتیب از این نوشتهها تا مدتهای مدیدی با صحافی در غرب نگهداری کنند .